Historia 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich

2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich był jednym z 40 pułków kawalerii przedwrześniowej armii i jednym z trzech pułków szwoleżerskich. Historia 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich wywodzi się z 2 Pułku Ułanów Legionów Polskich, stąd też jego historia zaczyna się w roku 1914 i nierozłącznie wiąże się z pierwszą wojną światową i powstaniem pierwszych szwadronów kawalerii, późniejszej II Brygady Legionów Polskich.

 2 Pułk Ułanów Legionów Polskich po licznych walkach, reorganizacjach w zmienionej sytuacji politycznej i wojskowej w roku 1918 rozwiązany został przez Austriaków, lecz z odbudową niepodległości Polski odtworzono go jeszcze w listopadzie tego samego roku jako2 Pułk Ułanów Wojsk Polskich. Jeszcze w styczniu 1919 r. pułk przemianowany został na 2 Pułk Szwoleżerów, a od czerwca oficjalnie nosił miano 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich i nazwy tej używał aż do klęski kampanii wrześniowej.

 Miano „rokitniańskich” w nazwie 2 Pułku Szwoleżerów łączyło się z bohaterską szarżą 2 Szwadronu Legionów Polskich na okopy rosyjskie pod Rokitną 13 VI 1915 roku w której poległ dowódca rotmistrz Zbigniew Dunin – Wąsowicz. Natomiast określenie szwoleżerowie (z języka francuskiego dosłownie – „lekkie konie”, czyli lekkokonni )w nazwie pułku dodawało mu splendoru jak i prawa do zajmowania pierwszej pozycji we wszystkichurzędowych wykazach przed pułkami ułańskimi i przed pułkami strzelców konnych.

 W sierpniu 1919 r. nastąpiła koncentracja wszystkich oddziałów pułku w Bielsku i w rejonie Boiska Cieszyńskiego.W październiku przerzucono pułk transportami kolejowymi w rejon Lipna na Kujawach. Naczelny Wódz Józef Piłsudski utworzył bowiem 23 października 1919 r. Front Pomorski z zadaniem przejmowania Pomorza z rąk zaborcy pruskiego. W skład frontu weszły 2 Dywizja Piechoty, I Dywizja Strzelców oraz 5 Brygada Jazdy. Dowódcą Frontu został gen. Józef Haller, a w skład Brygady Jazdy w drugiej fazie organizacji, prócz l pułku ułanów krechowieckich i 12 pułku ułanów podolskich wszedł 2 pułk szwoleżerów rokitniańskich.

 W styczniu 1920 r. pułk wraz z innymi oddziałami przekroczył dawną granicę niemiecką w rejonie Dobrzynia, i posuwał się po osi Dobrzyń-Golub-Wąbrzeźno-Grudziądz-Bytonia pod Zblewem (29 stycznia 1920 r.) - Kościerzyna-Kartuzy-Wejherowo-Puck. Przejmowanie Pomorza było jednym tryumfalnym marszem, a jednocześnie niekończącym się pasmem owacji i gościnności okazywanej przez ludność polską.

 W dniach 10-17 kwietnia 1920 r. pułk został przetransportowany na Front Ukraiński, do Galicji Wschodniej. Liczył wówczas około 800 szabel i w dniach 20-27 kwietnia tego roku wziął udział w zagonie na Koziatyn, uwieńczonym trzykrotnym natarciem na dworzec kolejowy w tej miejscowości. W maju 1920 r. w ten rejon przybyły oddziały Armii Konnej Siemiona Budionnego, z którymi w czerwcu przyszło walczyć pułkowi. W czasie jednej z czerwcowych akcji bojowych szwoleżer Rudolf Pamuła uratował dowódcę pułku, majora Rudolfa Ruppa, od śmierci. Istotną rolę pułk odegrał w bitwie pod Komarowem. Bitwę pod Komarowem rozpoczęły działania 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich liczącego ok. 200 szabel, kiedy 31 sierpnia ok. 6-tej rano oddział ten ruszył w straży przedniej z Wolicy Śniatyckiej z zadaniem opanowania wzgórza 255 w kierunku na Cześniki. W marszu kolumny na północ została ona ostrzelana ogniem sowieckiej artylerii. 2 Pułk opanował wzgórze 255 i znajdował się na polach Nowej Wolicy i z tego stanowiska dostrzeżono uciekające w nieładzie na Niewirków sowieckie tabory. Tuż za tymi taborami z lasu od drogi Cześniki-Niewirków wyszła duża kolumna sowieckiej kawalerii, na którą zaszarżowały oddziały 2 Pułku wspierane ogniem polskich cekaemów. Po szarży polskich ułanów nastąpiło przeciwnatarcie nieprzyjaciela, po którym Polacy musieli wycofać się za Wolicę Śniatycką, skąd ok. godz. 10 wyszło uderzenie 9 Pułku Ułanów.

 Pułk łącznie brał udział w 33 ważniejszych i większych akcjach. Swój szlak bojowy zakończył 10 października 1920 r. udziałem w zdobyciu Korostenia.

 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich od 1926 r. stacjonował w kilkutysięcznym wówczas Starogardzie Gdańskim (szwadron zapasowy we Włocławku). Stacjonowanie pułku w tym mieście , na terenach zamieszkałych w dużej mierze przez ludność niemiecką dawało poczucie bezpieczeństwa Polakom z Pomorza. Ze Starogardu szwoleżerowie wyruszyli na swój ostatni bój.

 Po krwawych walkach we wrześniu 1939 roku żołnierze 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich walczyli w AK i PSZ aż do końca wojny. Po wojnie zrzeszeni w Kołach Pułkowych swych macierzystych jednostek, w większości z dala od Ojczyzny, na emigracji z utęsknieniem wspominali kawaleryjską młodość i służbę dla kraju.

 Święto 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich obchodzone jest 13 czerwca w dniu rocznicy szarży pod Rokitną.

 W 2006 roku w Starogardzie Gdańskim powstało Stowarzyszenie Szwadron Kawalerii im. 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, któremu Zrzeszenie Kół Pułkowych Kawalerii w Londynie – przyznało prawo do dziedziczenia tradycji bojowej i barw tej elitarnej jednostki kawalerii II RP. Szwadron posiada konny pododdział reprezentacyjny i prowadzi szeroką działalność w celu propagowania idei kawaleryjskich, zrzeszając rodziny zmarłych i polegających żołnierzy Pułku oraz wszystkich sympatyków jeździectwa i kawalerii.